موانع حرص (قرآن)میل شديد به چيزى يا براى به دست آوردن چيزى را حرص می‌نامند. حِرص، از رذایل اخلاقی به شمار می‌رود. ۱ - موانع حرصبرای حرص موانعی از قبیل: امانتداری، انفاق، ایمان، ترس از عذاب، توجه به رزق خدا، عفت، عقیده به معاد، گواهی، نماز و وفای به عهد شمرده شده است. ۱.۱ - امانتداریامانتداری، از موانع حرص بیجاست. وجمع فاوعی «و (همچنین آنها که) اموال را جمع و ذخیره کردند!» ان الانسـن خلق هلوعـا «به یقین انسان حریص و کم‌طاقت آفریده شده است» الا المصلین «مگر نمازگزاران» ۱.۲ - مداومت بر نمازبدیهى است منظور از مداومت بر نماز این نیست که همیشه در حال نماز باشند، بلکه منظور این است در اوقات معین نماز را انجام مى‌دهند. اصولا هر کار خیرى آنگاه در انسان اثر مثبت مى‌گذارد که تداوم داشته باشد، و لذا در حدیثى از پیغمبر اکرم (صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) مى‌خوانیم: ان احب الاعمال الى الله ما دام و ان قل: (محبوبترین اعمال نزد خدا چیزى است که مداومت داشته باشد، هر چند کم باشد). قابل توجه اینکه در حدیثى از امام باقر (علیه‌السلام) مى‌خوانیم : منظور این است هر گاه انسان چیزى از نوافل را بر خود فرض مى‌کند همواره به آن ادامه دهد. والذین هم لامـنـتهم وعهدهم رعون. «و آنها که امانتها و عهد خود را رعایت می‌کنند» ۱.۳ - انفاقانفاق و اختصاص مقدار معینی از مال خویش به نیازمندان، باعث تعدیل غرایز، از جمله حرص انسان است. ان الانسـن خلق هلوعـا الا المصلین والذین فی امولهم حق معلوم «و آنها که در اموالشان حق معلومی است...» للسائل والمحروم. «برای تقاضاکننده و محروم» ۱.۴ - ایمانایمان ، بازدارنده انسان، از حرص و بخل است. والذین تبوءو الدار والایمـن من قبلهم یحبون من هاجر الیهم ولا یجدون فی صدورهم حاجة مما اوتوا ویؤثرون علی انفسهم ولو کان بهم خصاصة ومن یوق شح نفسه فاولـئک هم المفلحون. «و برای کسانی است که در این سرا (سرزمین مدینه) و در سرای ایمان پیش از مهاجران مسکن گزیدند و کسانی را که به سویشان هجرت کنند دوست می‌دارند، و در دل خود نیازی به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمی‌کنند و آنها را بر خود مقدّم می‌دارند هر چند خودشان بسیار نیازمند باشند؛ کسانی که از بخل و حرص نفس خویش باز داشته شده‌اند رستگارانند!» ۱.۵ - ترس از عذابهراس و نگرانی از عذاب الهی ، از عوامل مهارکننده حرص آدمی میباشد. ان الانسـن خلق هلوعـا الا المصلین والذین هم من عذاب ربهم مشفقون. «و آنها که از عذاب پروردگارشان بیمناکند» ۱.۶ - توجه به رزق خداتوجه به رزق پایدار و سرتاسر خیر پروردگار، زمینه ساز دوری گزینی از حرص و چشم دوختن به امکانات دنیایی دیگران است. ولا تمدن عینیک الی ما متعنا به ازوجـا منهم زهرة الحیوة الدنیا لنفتنهم فیه ورزق ربک خیر وابقی. «و هرگز چشمان خود را به نعمتهای مادّی، که به گروه‌هایی از آنان داده‌ایم، میفکن! اینها شکوفه‌های زندگی دنیاست؛ تا آنان را در آن بیازماییم؛ و روزی پروردگارت بهتر و پایدارتر است!» ۱.۷ - عفتعفت و پاکدامنی، از موجبات مهار حرص و سایر غرایز است. ان الانسـن خلق هلوعـا الا المصلین والذین هم لفروجهم حـفظون. «و آنها که دامان خویش را (از بی‌عفّتی) حفظ می‌کنند» ۱.۸ - عقیده به معاداعتقاد به روز جزا ، تاثیرگذار بر خلق و خوی بشر، از جمله بر حرص انسان است. ان الانسـن خلق هلوعـا الا المصلین والذین یصدقون بیوم الدین. «و آنها که به روز جزا ایمان دارند» ۱.۹ - گواهیاقامه شهادت به حق، از موانع حرص و آزمندی میباشد. وجمع فاوعی ان الانسـن خلق هلوعـا الا المصلین والذین هم بشهـدتهم قائمون. «و آنها که با ادای شهادتشان قیام می‌نمایند» ۱.۱۰ - نمازنماز در جلوگیری از حرص و آزمندی تاثیر دارد. وامر اهلک بالصلوة واصطبر علیها لا نسـلک رزقـا نحن نرزقک والعـقبة للتقوی. «خانواده خود را به نماز فرمان ده؛ و بر انجام آن شکیبا باش! از تو روزی نمی‌خواهیم؛ (بلکه) ما به تو روزی می‌دهیم؛ و عاقبت نیک برای تقواست!» وجمع فاوعی ان الانسـن خلق هلوعـا ... اذا مسه الخیر منوعـا الا المصلین. ۱.۱۱ - وفای به عهدوفای به عهد و پیمان، از موانع حرص و طمع است. وجمع فاوعی ان الانسـن خلق هلوعـا الا المصلین والذین هم لامـنـتهم وعهدهم رعون. ۲ - پانویس۳ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۰، ص۳۹۴، برگرفته از مقاله «موانع حرص» رده‌های این صفحه : حرص | موضوعات قرآنی
|